Op de markt in de vissershaven van Spakenburg zit Jaap Heinen gebogen over een vaas. Zijn penseel wordt zorgvuldig geleid langs de rijke patronen van Japans Imari-porselein. Met vaste hand geeft hij het aardewerk karakter en glans. De kleuren ijzerrood, kobaltblauw en goud spatten van de witte ondergrond – een oosterse schittering die opvalt tussen de sobere Hollandse kraampjes. Voorbijgangers houden hun pas in en kijken bewonderend over de schouder van de meesterschilder mee. “Mijn ouders gooiden de kofferbak van de auto vol met vazen en schilderspullen om op de markt van de Spakenburgse Dagen te schilderen en verkopen”, vertelt CEO Jorrit Heinen over het begin van het familiebedrijf. “Het schilderwerk van mijn vader was zo populair dat hij in augustus aanvragen kreeg waarmee zijn kalender vol zat tot aan de kerstperiode. Hij kreeg zelfs verzoeken om klederdracht te beschilderen!”

Het aantal aanvragen voor schilderopdrachten neemt flink toe en ondertussen verhuist het jonge gezin van Jaap Heinen naar Putten. “Hier begint mijn vader voor het eerst een atelier”, vertelt Jorrit over hun verhuizing naar het dorp op de Veluwe. “Hij ontdekte zelf het hele productieproces van Delfts blauw aardewerk. Van het maken van ontwerpen, de kenmerkende schilderkunst in de vingers krijgen en het glazuren en het bakken op de juiste temperaturen. Zijn vakmanschap ontwikkelt snel en klanten uit heel Nederland weten de weg naar het kleine atelier te vinden.” Zoon Jorrit gaat al jong bij zijn vader in de leer en leert de fijne kneepjes van het vak. Wanneer hij een zelfgemaakt bord verkoopt voor 25 gulden, ontwaakt de handelsgeest in hem. “Voor mijn vader was mijn betrokkenheid een extra stimulans om serieus werk te maken van zijn hobby en op een dag zei hij tegen mij: ‘we moesten maar eens een pandje zoeken in Amsterdam.’”

Zo gezegd, zo gedaan. In 1985 koopt Jaap Heinen een winkelpandje aan de Prinsengracht in Amsterdam. Terwijl vader en zoon aan het werk zijn in hun nieuwe onderkomen, kijken passanten mee over hun schouder. Nieuwsgierige toeristen vinden het prachtig om het hele maakproces te kunnen volgen. De verkoop van hun aardewerk blijft maar groeien.

Op 16-jarige leeftijd ging Jorrit in dienst bij zijn vader, maar sinds 1993 zijn de rollen omgedraaid. Jorrit nam het tweemansbedrijf over en droomde ervan om het nationaal en internationaal uit te breiden. Om een bedrijf te runnen dat volledig draait om de productie van Delfts blauw aardewerk, moet je het ambacht natuurlijk volledig doorgronden. “Alle onderdelen van het maakproces van Delfts blauw heb ik zelf doorlopen en uitgevoerd”, legt Jorrit uit. “Ik heb mijn kennis van het vak ook internationaal uitgebreid bij collega-bedrijven en ben de Delfts blauwe geschiedenis ingedoken. We hebben zelf geleerd hoe je mallen maakt, hoe je de juiste klei samenstelt, hoe je de iconische verf maakt, welke glazuur het beste werkt en op welke temperaturen je moet bakken om het perfecte resultaat te krijgen. Dit proces is hartstikke complex, vooral voor de kwaliteit die wij leveren. Het is een continu proces om de juiste ingrediënten wereldwijd te blijven vinden. Mijn taak is nu vooral om de juiste mensen op de juiste plek te hebben, zodat hun kennis en talent tot hun recht komt. Alleen zo kan het bedrijf op dit niveau blijven draaien.” Het kleine familiebedrijf verkoopt in het begin alleen hun eigen handschilderwerk, maar onder leiding van Jorrit opent het bedrijf meerdere winkels in Amsterdam en Delft waar ook Delfts blauwe producten van andere fabrieken verkocht wordt.

Vanaf eind 2007 begint het economisch stroever te lopen. Toeristen uit de Amerikaanse middenklasse, tot dan toe de belangrijkste klanten van Heinen Delfts Blauw, blijven weg. Het handbeschilderde Delfts blauw wordt aanzienlijk minder gekocht en het bedrijf staat voor een belangrijke, zakelijke keuze. “Delfts blauw is één van de iconen van Nederland. Door de eeuwen heen is de Nederlander er zich ook steeds meer mee gaan identificeren. Soms past Delfts blauw binnen de huidige modetrends en soms juist even niet”, blikt Jorrit terug op de daling van de verkoop. “Maar we zien ook dat de trend elke keer weer opnieuw opleeft. Dat gaat al eeuwenlang zo. Delfts blauw is niet meer weg te denken en is echt een onderdeel geworden van de Nederlandse identiteit en cultuur. Het is aan ons om deze traditie levend te houden en daarom moeten we er soms met een frisse en gewaagde blik naar kijken.” Om die reden kiest Jorrit ervoor om vanaf nu zelf Delfts blauwe souvenirs te produceren, naast hun eigen handgeschilderde producten. Om de kwaliteit en de levertijden goed onder controle te hebben wordt het hoog tijd voor het openen van een eigen aardewerkfabriek.

Het ontstaan van Delfts blauw aardewerk is een fascinerende geschiedenis vol exotische oorden, gevaarlijke zeereizen en een creatieve handelsgeest waar Nederland groot mee is geworden. Delfts blauw staat bekend als Nederlands erfgoed, maar eigenlijk ligt de geboorte ervan in China. We kijken specifiek naar Jingdezhen, al sinds de Ming-dynastie (1368-1619) porseleinstad van de wereld en tegenwoordig een partnerstad van Delft. Het porselein uit Jingdezhen was van zo’n hoge kwaliteit dat alle grote keizers hier hun porseleinovens hadden staan en mede hierom wordt porselein uit Jingdezhen gezien als het beste porselein ter wereld. Om op grote schaal Delfts blauwe souvenirs te produceren opent Heinen Delfts Blauw in 2010 een volledig eigen fabriek in China. De nieuwe souvenirs zijn herkenbaar en functioneel, maar tegelijkertijd ook écht mooi. Geen prullaria uit Nederland, maar een dierbare herinnering aan een fijn bezoek aan Nederland. De focus op de souvenirmarkt blijkt een goede zet voor het bedrijf. Terwijl de souvenirmarkt blijft groeien, wordt er ook voorzichtig weer vooruit gekeken. De eerste stapjes richting een nieuwe markt worden gezet: Home & Living. Want waarom zouden we stoppen bij herinneringen maken, als we ook het dagelijkse leven kunnen opvrolijken met Delfts blauw?

Tien jaar later staat het bedrijf opnieuw voor moeilijke keuzes, net zoals de rest van de wereld. Door de coronapandemie gaat heel het land op slot. Toeristen blijven massaal weg en de winkels moeten sluiten. Maar waar de handel tot stilstand lijkt te komen, komt bij Heinen Delfts Blauw juist iets in beweging. De eerste stappen richting Home & Living waren al gezet, en tijdens de pandemie, nu iedereen gedwongen thuis veel tijd doorbracht, groeide ook de behoefte aan een mooie en gezellige woonomgeving. “De pandemie was geen leuke tijd”, blikt Jorrit terug op de ingrijpende lockdowns. “Onze geliefde fabriek de Delftse Paauw moest sluiten, de winkels bleven leeg en het toerisme droogde volledig op. We besloten ons toen versneld te gaan richten op de Nederlandse klant in plaats van de toerist. Het was een risicovolle keuze om het schip om te zwaaien, maar we blijven altijd denken in kansen en mogelijkheden en het heeft ons gebracht waar we nu staan. Tegen de stroom in zijn we groot geworden.”

De koers naar de Home & Living markt blijkt een goede keuze te zijn geweest. Heinen Delfts Blauw opent nieuwe winkels in het Caribbean gebied, maar ook een oude droom van Jorrit gaat eindelijk in vervulling: zijn zoon Maurits, derde generatie Heinen in het bedrijf, opent de eerste Heinen Delfts Blauw winkel in Amerika. “Het is al heel lang een droom van mij om ook een winkel te openen in Amerika”, zegt Jorrit trots. “Amerikaanse toeristen waren lange tijd onze belangrijkste klanten, toen mijn vader en ik samen begonnen aan de Prinsengracht. Zij hebben een diepe liefde voor ambachtelijke producten uit Europa, waar de meesten van hen hun roots hebben liggen. We hebben al veel ervaring met het maken van souvenirs voor de Amerikaanse markt, maar ik geloof dat het nu de juiste tijd is om ze ook kennis te laten maken met onze Home & Living Collections.”